Η αλλεργία σε υμενόπτερα (σφήκα, μέλισσα) παρατηρείται συχνά, είναι επικίνδυνη για τη ζωή όταν αναπτύσσονται σοβαρά αλλεργικά συμπτώματα και η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας σε αυτή την περίπτωση είναι σχεδόν 100%. Στον ελλαδικό χώρο τρία είναι τα κύρια είδη σφήκας που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα (Vespula spp, Vespa crabro & European polistes) και δύο τα είδη μέλισσας (Apis mellifera & Bombus). Η σφήκα δεν εγκαταλείπει κεντρί, ενώ η μέλισσα μπορεί να αφήσει το κεντρί της πάνω στο δέρμα και είναι ένα από τα βασικά σημεία κατά το νυγμό που μπορεί να διαχωρίσει τα δύο έντομα όταν ο ασθενής δεν είναι σίγουρος. Οι αντιδράσεις που μπορεί να υπάρξουν είναι η αναμενόμενη τοπική αντίδραση, η μεγάλη τοπική αντίδραση, η συστηματική αναφυλακτική αντίδραση, η τοξική αντίδραση και οι ασυνήθιστες αντιδράσεις. Δεν μπορεί να προβλεφθεί πότε κάποιο άτομο θα αναπτύξει αλλεργία στα υμενόπτερα, ωστόσο, κάποια ύποπτα συμπτώματα κατά τους νυγμούς μπορεί να δίνουν τις πρώτες ενδείξεις για αναφυλακτικά επεισόδια στο μέλλον.

Διάγνωση

• Λεπτομερές ιστορικό. Τα συμπτώματα έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε αυτό το είδος αλλεργίας και όσο πιο γρήγορα αναπτύσσονται τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος για σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση.
• Διαδερμικές και ενδοδερμικές δοκιμασίες με τα αλλεργιογόνα των υμενοπτέρων.
• Εργαστηριακές εξετάσεις για τα αλλεργιογόνα των υμενοπτέρων. Ειδικός μοριακός έλεγχος αντισωμάτων έναντι αυτών (“component analysis”) μπορεί να συμβάλλει στη διαφορική διάγνωση μεταξύ των υπεύθυνων υμενοπτέρων.

Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται από ειδικό Αλλεργιολόγο σε συνδυασμό με το ιστορικό του κάθε ασθενούς.

Θεραπεία

• Σετ αντιμετώπισης αναφυλακτικού επεισοδίου. Η αδρεναλίνη πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει, ενώ αντιισταμινικά, κορτιζόνη και πιθανώς εισπνεόμενα μπορεί να χρησιμοποιηθούν υποστηρικτικά.
• Ανοσοθεραπεία. Είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο και προσδίδει ασφάλεια χωρίς τη χρήση των παραπάνω σε περίπτωση νυγμού. Γίνεται μετά από λήψη ιστορικού, έλεγχο με δερματικές δοκιμασίες και εξετάσεις αίματος προκειμένου να επιβεβαιωθεί το υπεύθυνο έντομο.
• Ανάλογα με το ιστορικό του ασθενούς περαιτέρω έλεγχος μπορεί να χρειαστεί, εφόσον από το ιστορικό υπάρξει υπόνοια κι άλλων υποκείμενων νοσημάτων που προδιαθέτουν σε αναφυλαξία (π.χ. μαστοκυττάρωση, σύνδρομο ενεργοποίησης μαστοκυττάρων κ.α.).
• Είναι αναγκαίος ο έλεγχος των φαρμακευτικών σκευασμάτων που παίρνει ο ασθενής για άλλες νόσους, καθώς υπάρχουν φάρμακα τα οποία δύνανται να μειώσουν την αποτελεσματικότητα της αδρεναλίνης ή και να αυξήσουν τις πιθανότητες για σοβαρή αναφυλαξία ή και αγγειοοίδημα σε ασθενείς με αλλεργία σε νυγμό υμενοπτέρων.

Είναι σημαντικό ασθενείς με αντιδράσεις πέρα από τις τοπικές και περιορισμένες αντιδράσεις στο σημείο νυγμού να απευθύνονται στον ειδικό, όπου θα πάρουν τις κατάλληλες οδηγίες και θα αναλυθούν οι θεραπευτικές επιλογές, εφόσον κάτι τέτοιο ενδείκνυται.